Menselijk automatiseren?

Door: M. Ingen 1-2-2018

Categorieën
:
Blog,

Schrijf je nu in, en laat je categoriseren door een computer!

… een slogan die we niet snel tegen zullen komen in de werving & selectie. Gewoonlijk wordt de nadruk toch meer gelegd op het persoonlijke contact. Tegelijk wordt een ieder, die grote hoeveelheden CV’s behandelt, graag geholpen door enige technische ondersteuning. Is technische hulp bij de voorselectie automatisch kandidaatonvriendelijk?

Liever een mens overtuigen, of een machine?

Dat is de achterliggende vraag; ben je als kandidaat beter af, als je CV door een mens beoordeeld wordt? De indruk is gewoonlijk dat een computer slechts naar enkele trefwoorden kijkt, terwijl een ‘Echt Mens’ het hele plaatje in overweging neemt. Zeker niet geheel onwaar. Maar je zou je kunnen afvragen: “Ben je als kandidaat per definitie beter af als ’het hele plaatje’ bekeken wordt?”

Achter menselijke beslissingen liggen onbewuste mechanismen, in de psychologie wel ‘heuristieken’ genoemd. Aannames, bijvoorbeeld op basis van informatie die top of mind is. Levert collega Martijn met opleiding A goed werk? Dan heeft een sollicitant met dezelfde opleiding automatisch een streepje vóór op basis van die positieve associatie. Deze conclusie op basis van de steekproef ‘Martijn doet het ook goed’ is niet direct statistisch verantwoord. Desondanks ervaren we een dergelijke redenering al snel als acceptabel.

Meer Persoonlijke Selectie

Deze “heuristieken” zijn al lange tijd een populair onderwerp in die Sociale Wetenschappen*. Als we meer onderzoeken onder de loep nemen, komen we ook variaties op het spoor waar ik me als kandidaat (nog) minder prettig bij zou voelen dan bij de vergelijking met collega Martijn.

Neem bijvoorbeeld de eerste indruk. Het belang van de eerste indruk is niet alleen populair als sollicitatietip, maar ook wetenschappelijk aangetoond. De eerst beschikbare informatie wordt door mensen makkelijk als ‘waar’ ervaren. Zelfs zo sterk, dat alle opvolgende nieuwe informatie in het licht daarvan wordt beoordeeld. In lijn met de eerste indruk? Kijk, bevestiging. In tegenspraak met de eerste indruk? Vreemd, dat zal dan een uitzondering zijn.

Je kandidaat laten beoordelen door een computer wordt nóg wat aantrekkelijker als je hoort dat ook de ‘Keats heuristiek’ wetenschappelijk is aangetoond. Deze is vernoemd naar dichter John Keats, die naar verluid ooit sprak ‘Beauty is truth’. Het wordt ook wel het Rhyme-as-Reason effect genoemd en is de kracht achter menig spreekwoord en gezegde. In mei leggen alle vogels een ei en avondrood brengt water in de sloot. Informatie die rijmt, of anderszins prettig klinkt, wordt makkelijker voor waar aangenomen. Ook worden woorden, die prettiger van klank zijn, hoger beoordeeld – zelfs als ze inhoudelijk geen waarde hebben. Zo liet men proefpersonen een adviesbureau kiezen en beoordelen, puur op basis van verzonnen namen. Daarbij hielp het bepaald niet als een naam vrijwel niet uit te spreken was. Denk dus nog eens aan Keats als je een functie-titel boven een vacature zet.

Het gaat wat ver om op basis hiervan voortaan je kandidaten te gaan lokken met een volledig geautomatiseerd sollicitatietraject en persoonlijk contact in een sollicitatietraject gaat natuurlijk veel verder dan de eerste selectie op een CV. Voor recruiters wel de uitdaging om het ook weer niet té menselijk te maken. Mens en machine kunnen elkaar hier goed aanvullen.


*Voor geïnteresseerden: zie bv het werk Daniel Kahneman, die hier een Nobelprijs mee won. De Nobelprijs voor de Economie wel te verstaan, maar dat is weer een ander verhaal.