Taalmissers bij inclusief schrijven - data kan je helpen!

Besteed je net als veel andere organisaties de laatste jaren veel aandacht aan diversiteit en inclusiviteit binnen de organisatie? Dan weet je ook hoe moeilijk het is om de doelen die je hiervoor stelt te behalen. Een vaak onderbelicht onderwerp heeft te maken met de inhoud, de tekst, van allerlei uitingen. Je kunt daarbij denken aan vacatureteksten, maar ook aan interne nieuwsbrieven en andere media waarlangs je zowel eigen medewerkers als toekomstige medewerkers wilt bereiken. Doel is om daarmee zoveel mogelijk mensen te bereiken. En vooral geen groepen mensen uitsluiten. Inclusief schrijven is daarbij het sleutelwoord.
 
Maar wat is inclusief schrijven precies, en waar gaat het dan mis? En hoe kan data je helpen bij inclusief schrijven?
 

Wat is inclusief schrijven?
Als we het hebben over diversiteit en inclusiviteit, spelen vacatures een urgente rol. Zeker als je doel is om een grotere diversiteit aan mensen aan te nemen. Diversiteit kun je zoeken in leeftijd, geslacht en culturele achtergrond, maar bijvoorbeeld ook in opleidingsachtergrond en persoonlijkheid. Een vacature is inclusief geschreven wanneer het al deze mensen tegelijkertijd aanspreekt, en als niemand zich buitengesloten voelt wanneer ze de tekst lezen.
 
Inclusief schrijven doe je onder meer door rekening te houden met onderstaande algemene punten:
 

• Mensgericht schrijven, ook wel genderneutraal te schrijven. Dit doe je door hij/zij of het meervoud te gebruiken.
• De lezer aanspreken met u of jij.
• Zorgen dat je content niet discrimineert op leeftijd. Dit doe je uiteraard door geen leeftijden te noemen in je tekst.
• Stereotype woorden en/of associaties vermijden. Die gebruik je onbewust vaker dan je denkt. Denk aan ‘zorgzaam’ voor vrouwen en ‘krachtig’ voor mannen.
• Digitale toegankelijkheid. Wanneer je de regels van de WCAG (hierover later meer) toepast zorg je ervoor dat de tekst toegankelijk is voor iedereen. Dus ook voor mensen met een beperking.

 
De 3 grootste taalmissers
Toch gaat het bij inclusief schrijven nog regelmatig mis. En dat gebeurt vaak onbewust. Bij het schrijven van vacatureteksten loop je dan het risico dat je maar een kleine groep potentiele kandidaten aanspreekt. Hierdoor wordt de kans op het vinden van de perfecte, diverse, kandidaat nog kleiner. 

Wat gaat er dan mis als we inclusief willen schrijven? 
1.    Het taalniveau: maak het makkelijk en prettig leesbaar voor een grote groep
Het doel van inclusief schrijven is dat iedereen jouw vacature kan vinden en begrijpen. Uit verschillende onderzoeken van Textmetrics binnen 300 Nederlandse bedrijven is gebleken dat veel vacatureteksten te moeilijk zijn geschreven. Natuurlijk kunnen hoger opgeleiden complexere teksten begrijpen. Maar dat wil niet zeggen dat ze het ook willen lezen. Als je aandacht geeft aan het schrijven in begrijpelijke taal, kost het de lezer minder tijd en energie om de tekst te lezen. Daarbij worden ze eerder enthousiast en gemotiveerd van een niet te complexe tekst.
 
Wat maakt een tekst makkelijk en prettig leesbaar? Hou dan rekening met de onderstaande punten:

• Gebruik geen moeilijke/specialistische woorden, maar kies voor woorden die iedereen kent.
• Schrijf beknopte, levendige zinnen die makkelijk leesbaar zijn.
• Vergeet niet om de vacaturetekst een duidelijke titel en tussenkopjes te geven.
• Gebruik bulletpoints en houd je alinea’s kort.
• Kies voor een leesbaar lettertype en genoeg witruimtes.

2.    Bias: discrimineer niet (onbewust) op leeftijd en geslacht
Inclusief schrijven doe je om verschillende type mensen aan te spreken. Daarbij maak je dus geen onderscheid in leeftijd of geslacht. Helaas gebeurt dat in veel vacatureteksten (bewust en onbewust) nog wel. Zo kan er staan dat organisaties op zoek zijn naar studenten. Of dat ze zoeken naar kandidaten met maximaal 8 jaar werkervaring. Door dit soort zinnen te vermijden kun je leeftijdsdiscriminatie voorkomen. Een meer verfijnde vorm van leeftijdsdiscriminatie in vacatures is bijvoorbeeld het team omschrijven als jong en energiek.
 
Bij bias op geslacht is er iets anders aan de hand. Onbewust hebben veel teksten een meer mannelijke tone of voice, waardoor vrouwen zich minder aangesproken voelen wanneer ze deze teksten lezen. In veel vacatures zien we ook woorden terugkomen die verwijzen naar eigenschappen die te boek staan als ‘masculien’. Zie hieronder wat voorbeelden van mannelijke en vrouwelijke woorden.
 

Hieronder vindt je een voorbeeld van een mannelijk geformuleerde functie-eis
Je bent resultaatgericht

Wil je deze zin vrouwelijk of genderneutraal maken? Kies dan voor de focus op gedrag:
Je bent in staat resultaat te boeken 

Check je vacatureteksten eens op de hoeveelheid mannelijke (of vrouwelijke) eigenschappen die je in het profiel benoemd en streef minimaal naar een goede mix van beide.

3.    De toegankelijkheid
De meeste vacatures publiceer je online. Maar liefst 25% van alle internetgebruikers heeft een functionele beperking. Dan moet je denken aan mensen die bijvoorbeeld slechthorend, blind of kleurenblind zijn. Je moet dus rekening houden met digitale toegankelijkheid. Je wilt niet alleen meer mensen aanspreken maar vooral ook niemand uitsluiten.
 
Daarbij draait het om 4 principes. Neem deze mee in de teksten die je schrijft voor online gebruik. De tekst moet:

• Waarneembaar zijn: mensen moeten de website kunnen ervaren en gebruiken met de zintuigen die ze hebben. Denk aan tekst alternatieven voor niet-tekstuele content zoals een video of afbeelding. 
• Bedienbaar zijn: mensen moeten de content op de website kunnen vinden en gebruiken. Zo moet een pagina met content bijvoorbeeld ook alleen met toetsenbord en zonder muis te navigeren zijn.
• Begrijpelijk zijn: mensen én software moeten de content kunnen begrijpen. Denk aan het leesbaar en helder maken van de content en het taalniveau.
• Robuust zijn: dit is wat technisch, maar het gaat erom dat de content betrouwbaar te interpreteren moet zijn.

 
Bovenstaande principes lijken voor de hand liggend, maar uit verschillende analyses van Textmetrics blijkt het tegenovergestelde. Bij het eerder genoemde onderzoek onder 300 Nederlandse bedrijven, is ook gekeken naar de digitale toegankelijkheid. Het overgrote deel van de bedrijven heeft meerdere toegankelijkheidsproblemen.
 

Inclusief schrijven dankzij augmented writing
Het wat en waarom van inclusief schrijven is duidelijk. Maar het schrijven zelf is lastiger dan je misschien denkt. Zoals we hierboven al zagen, is er veel om rekening mee te houden. Een voorwaarde is dat je je tijdens het schrijven kunt verplaatsen in diverse doelgroepen.
 
Gelukkig zijn er handige hulpmiddelen die je kunnen helpen om inclusief schrijven een stuk makkelijker te maken. Dan hebben we het over data-gedreven platforms (bijvoorbeeld Textmetrics). Die kunnen helpen om uitsluiting door taalgebruik te voorkomen. Zo’n platform kun je zien als schrijfcoach, die je helpt bij het behalen van de D&I-doelstellingen.
 
Daarnaast geven veel augmented writing platforms je ook suggesties voor

• Tone of voice
• SEO-optimalisatie
• Het vermijden van te moeilijke woorden voor de doelgroep

 
Wil je meer weten over hoe een platform als Textmetrics jou kan helpen? Lees hier dan meer over de Smart Writing Assistant van Textmetrics.